Kalp hastalıklarının tedavisinde robotik cerrahi
Robotik cerrahi daha çok üroloji, genel cerrahi ve kadın doğum gibi branşlarda yaygın olarak kullanılsa da aslında ilk kez 1997 yılında kalp ameliyatlarında kullanılmak üzere programlandı. Ancak kalp cerrahisi çok komplike bir alan olduğu için diğer branşlardaki gelişimi ve kullanımı daha hızlı ilerledi. Son yıllarda ülkemizde de kalp ameliyatlarında sıklıkla tercih edilmeye başlanan robotik ameliyatların, hem hasta konforu hem de özellikle çocuk vakalardaki olumlu sonuçları nedeniyle pekçok avantajı söz konusudur. Öncelikle küçük bir kesiden göğüs kafesini açmadan gerçekleştirilen robotik kalp ameliyatları sayesinde hasta daha hızlı sürede daha az ağrı ile iyileşir. Ayrıca hastada ameliyat izi gibi kozmetik travmalar da olmaz. Özellikle çocuk hastalarda çok avantajlı bir seçenektir. Çocuk, daha kolay bir cerrahi operasyon sürecinden daha hızlı iyileşerek geçmektedir ve okul hayatına da kısa sürede dönebilmektedir. Ameliyat travması yaşamaz. Ancak hasta seçiminin çok iyi yapılması gereklidir.
Hangi hastalıklarda kullanılabilir?
Robotik kalp cerrahisi en sık koroner kalp hastalıklarında, by-pass cerrahisinde kullanılmaktadır. Bir veya iki damara robotik cerrahi ile by-pass yapmak mümkündür. Bu alanda üç farklı robot versiyonu geliştirilmiştir. Günümüzde en çok Da Vinci robotu kullanılmaktadır. Bu cihaz aslında uzaya giden astronotları uzaktan tedavi edebilmek için geliştirilmiştir. Robotik kalp cerrahisi mitral kapak tamiri ve değişimi, triküspit kapağın tamiri ve değişimi, sol ve sağ kulakçıklar arasındaki ASD denilen doğuştan bulunan kalp deliğinin kapatılması, kalpte yerleşmiş tümörlerin çıkarılması için çok rahat kullanılabilmektedir. Kalbin ön yüzünü besleyen damara da robotla çok rahat bir biçimde by-pass yapabilmekteyiz. Robotik cerrahi, kalbi durdurmadan tek damara by-pass yapabilme şansı verir. Birden fazla damara robotla by-pass yapmak halen risklidir. Dünyada da çok yapılmamaktadır. Sol meme altından 5 santimlik bir kesi ile atan kalpte by-pass yapma imkanı tanır. Hastayı kalp akciğer pompasına sokmadan ameliyat edebilmek büyük avantajdır. Çünkü hastanın yoğun bakımdan çıkma, iyileşme, taburculuk süresini oldukça kısaltan bir etkendir bu.
Kalp ameliyatlarında robotik cerrahinin avantajları
Her şeyden önce daha küçük kesilerden büyük kalp ameliyatlarının yapılmasına imkan sağlayan robotik kalp cerrahisi, hasta konforu, iyileşme süreci, kozmetik kaygılar, daha az ağrı, yoğun bakımda kalma süresinin bir, hastanede yatış süresinin 3 güne inmesi; hastanın ameliyattan çıkıp aracını kullanarak evine gidebilmesi gibi nedenlerle uygun vakalarda çok daha avantajlıdır. Ameliyat sırasında alanı 20 kat büyüterek cerraha üç boyutlu ve daha detaylı görme imkanı sağlar. Böylece hata yapma şansını azaltır. Hastanede kalış süresinin ve hastane enfeksiyonunun azalması sağlık maliyetini de düşürmektedir. Sağlık kurumları 1 hafta 10 gün yerine 3 günde bir hasta taburcu edebilir. Böylece daha çok hasta bu tedaviye ulaşma şansını yakalayabilir. Psikolojik etkisi de çok önemlidir. Hastalar büyük bir ameliyat geçirmiş gibi hissetmez, hatta ameliyatı unutur.
Çocuk hastalarda robotik ameliyatlar
Robotik cerrahi asıl harikaları mitral kapak tamirinde yaratır. Erişkinlerde ve 40 kilonun üzerindeki çocuklarda ASD (atriyal septal defekt-kalpte delik) ve uygun vakalarda da VSD (ventriküler septal defekt-kalpte delik) için kullanılabilir.
Kimler robotik cerrahi yapabilir?
Bir kalp cerrahının robotik cerrahi yapabilecek düzeye gelebilmesi için en az 50 vakayı robotu bilen ve kullanan bir cerrahın gözetiminde ameliyat etmiş olması gereklidir. Sadece robotun, yani cihazın eğitimini almak yeterli değildir. Vaka yapmış olmak da çok önemlidir. Ameliyat sırasında kolları nasıl hareket ettireceğinizi teorik olarak değil vaka üzerinde öğrenebilirsiniz. Ani bir hareket işi riske sokabilir. Bunların meydana gelmemesi için iyi bir cerrahtan bu işin eğitimini almış olmanız gerekiyor. Bu nedenlerle ben de Belçika’da tam 3 yıl bu vakalar üzerine çalışarak bunun eğitimini aldım.
Kimlere robotik cerrahi yapılamaz?
Kalp ameliyatlarında robot kullanımı halen her hastalık için mümkün değildir. By-pass’da tek damara robotik cerrahi yapılabilir ama diğer damarlara eğer gerekiyorsa ya açık cerrahi ya da eşzamanlı hibrit girişim dediğimiz bir veya iki damara robotik by-pass, diğer iki damara stent işlemi uygulanabilir. Robotik kalp ameliyatları, yara iyileşmesi daha hızlı olduğu için diyabet hastaları açısından da avantajlıdır. Ancak diyabet hastalarında bir damarın birkaç yerinde problem olabilmektedir. Çünkü bu kişilerde genellikle yaygın bir damar hastalığı söz konusudur. Bir damarın birkaç yerine robotla by-pass yapmak çok ideal olmayabilir. O zaman da belki açık cerrahi düşünülebilir. Aynı anda 5 damarına müdahale edilmesi gereken bir hastada da robotik cerrahi doğru bir seçenek değildir. Ayrıca daha önceden geçirilmiş bir akciğer hastalığı, akciğerin bulunduğu göğüs boşluğunda yapışıklıklar veya kalp zarında yapışıklıklar varsa, robotik cerrahi uygulanmamalıdır.